Los universitarios españoles presenten una alta prevalencia de problemes emocionales y académicos tres la pandemia del coronavirus. Esta ye la principal conclusión del estudio Problemes y Demandes de Tratamientu Psicolóxicu del Alumnáu Universitario na Pospandemia lideráu por investigadores de la Facultá de Psicoloxía de la Universidá d'Uviéu, en collaboración con 35 universidaes españoles. El autores del trabayu conclúin que ye necesariu implementar midíes empobinaes a la prevención y tratamientu de los problemes psicolóxicos de los universitarios, máxime porque afecten non solo a la so calidá de vida, sinón tamién al rendimientu académicu y abandonu de los estudios. 

La profesora Concha Fernández-Rodríguez, catedrática d'Analís y Cambéu de Conducta, de la Universidá d'Uviéu, esplica que, nos últimos años, vien refiriéndose una medría de los problemes psicolóxicos ente estudiantes universitarios. Esti malestar emocional, amontáu mientres la COVID-19, rellacionar con un deterioru del rendimientu académicu, profesional y del bienestar personal. La profesora Fernández-Rodríguez recuerda que dellos estudios envaloren la prevalencia de l'ansiedá y la depresión n'universitarios percima del 30%. “Evaluar de forma válida los problemes de la comunidá universitaria na postpandemia preséntase como la primer midida pa establecer acciones d'intervención y promoción fayadices”, sorraya. 

Con esti oxetivu, el investigadores llevaron a cabu un ampliu estudiu, ente marzu y abril de 2022, que cuntó cola participación de 5.221 estudiantes de grau y posgráu de toles cañes de la conocencia de les universidaes españoles públiques y privaes. El trabayu realizóse coincidiendo cola vuelta a les aules tres la retirada de les midíes d'aislamientu social. Les resultancies dexaron identificar una serie de problemes académicos, interpersonales y emocionales concretos, con una alta prevalencia y transversalidad en cursos y cañes de conocencia, sobro los qu'empobinar intervenciones de prevención y tratamientu específiques.

Les principales resultancies d'esta investigación, que se recueyen de siguío, fueron presentaos esta mañana nun actu que tuvo llugar na Sala de Graos de la Facultá de Psicoloxía de la Universidá d'Uviéu y que cuntó cola presencia online del restu d'instituciones académiques que participaron nel trabayu.

Síntomes d'ansiedá

Más de dos tercios del alumnáu de la universidá española que participen nesti estudiu presenta sintomatoloxía ansiosa. Un 47,6% del alumnáu algama puntuaciones indicatives de casu clínicu d'ansiedá; otru 24,9%, de casu probable y un 27,5% nun refier sintomatoloxía ansiosa relevante. Na Universidá d'Uviéu, los datos son similares (casu clínicu: 47,2%; probable 27,7%; non casu: 25,1%). L'ansiedá preséntase como un problema tresversal ente estudiantes universitarios cola mesma gravedá y frecuencia en tolos cursos de formación de grau y posgráu. Anque sí esisten diferencies estadísticamente significatives ente l'alumnáu d'Artes y Humanidaes, que presenta valores significativamente mayores, que'l restu de cañes. Asocede lo mesmo ente l'estudiantáu de la Universidá d'Uviéu. 

El consumu de sustances adictives foi referíu por otros investigadores como xuna respuesta de los universitarios p'aselar la sintomatoloxía ansiosa arriendes de la pandemia.  Nesti estudiu, sicasí, en redol al 60% informó d'ausencia de cambeos nel so consumu.  Quien informen d'amenorgalo, un 20%, facer na mesma proporción d'aquellos que señalen amontalo, tamién otru 20%. 

Síntomes de depresión
Más del 40% de los universitarios españoles participantes nel estudiu presenten sintomatoloxía depresiva. Un 21% del alumnáu algama puntuaciones indicatives de casu clínicu de depresión; otru 21,1%, de casu probable; y un 57,8% nun informen de sintomatoloxía depresiva relevante.  Na Universidá d'Uviéu, los datos son similares (casu clínicu: 19,4%; probable: 22,5%; non casu: 58,1%). Les diferencies ente cursos y cañes d'estudiu son estadísticamente significatives pal alumnáu d'Artes y Humanidaes, que presenta mayor sintomatoloxía depresiva. Siguiendo l'enclín xeneral, tamién se repara que ye l'alumnáu de Ciencies de la Salú quien mayor bienestar psicolóxico amuesa al respective de les demás cañes. Na Universidá d'Uviéu, los datos y l'enclín son coincidentes. En clara correspondencia con estos datos, alredor del 70% de los participantes afirmen qu'el so estáu emocional empioró como efectu de la pandemia y en redol al 40% consideró que'l deterioru yera ente bastante y enforma.   

Métodu d'estudiu

Un 60% del alumnáu de primer cursu de grau de la universidá española refier ente bastante y muncha dificultá p'ameyorar el so métodu d'estudiu. Nel restu de los cursos de grau, hasta un 40% informa del mesmu nivel de dificultá y otru 20% adicional reconoz xuna dificultá moderada. Son los alumnos de máster y doctoráu quien, de forma estadísticamente significativa, tienen menos problemes. Estes dificultaes son trasversales a les cañes de conocencia, ensin qu'esistan diferencies ente elles. Un 53,1% de los encuestaos solicitaríen ayuda psicolóxica poles sos dificultaes col métodu d'estudiu.  

Insatisfaición col rendimientu académicu 
Siquier, un 20% del alumnáu de tolos cursos de grau de la universidá española refier bastante o muncha insatisfaición col rendimientu académicu. Ye nel sestu cursu de grau, el del alumnáu de Medicina, onde más d'un 30% informa que les sos resultancies son bastante o muncho peor de lo qu'esperaríen y abargana d'otru 30% tamién tán moderadamente insatisfechos. Reparar mayor descontentu col rendimientu académicu ente l'alumnáu de Ciencies que nel restu de cañes d'estudiu.  Los datos son similares ente l'estudiantáu de la Universidá d'Uviéu. Alredor d'un 60% de los participantes refieren un deterioru nel so rendimientu por cuenta de los cambeos na vida académica pola COVID-19. Y un 70% presenten, en dalguna midida, dificultaes na so atención y concentración arriendes de la pandemia.  Un 40,8% de los participantes solicitaríen atención psicolóxica pola so insatisfaición col so rendimientu académicu. 

Sobrecarga de trabayu académicu      
La sobrecarga de trabayu ye'l problema académicu que mayor númberu de participantes identifiquen. Un 70% d'estudiantes de primer cursu de grau informen d'ente moderada y muncha sobrecarga. El nivel de afectación aumenta cola promoción de cursos nel grau, anque s'amenorga llixeramente nel posgrado. Ente los universitarios españoles reparar mayor sensación de sobrecarga de trabayu na caña de Ciencies de la Salú que nes de Ciencies Sociales y na d'Artes y Humanidaes. Alternativamente, l'alumnáu de Ciencies Sociales, Xurídiques y Educación son quien identifiquen menor sobrecarga respecto del restu de les cañes d'estudios. Esta mesma condición atopar ente l'estudiantáu de la Universidá d'Uviéu. Hasta un 64% del total de participantes indiquen que solicitaríen ayuda psicolóxica en relación cola sobrecarga de trabayu académicu.

Mieu a falar en públicu 
Falar en públicu resulta entre moderadamente y bien problemáticu pa más de la metá del estudiantáu. Alredor d'un 20% de los encuestaos ente primeru y sestu cursu de grau indiquen tener muncho mieu a falar en públicu y otru 20% identifiquen tener bastantes problemes nesti sentíu. L'alumnáu de posgráu señala significativamente menos problemes respecto al de grau.  Esta dificultá ye tresversal a toles cañes d'estudiu y nun s'atopen diferencies estadísticamente significatives. Na Universidá d'Uviéu, la situación ye abondo similar. Un 52,8% de los participantes solicitaríen atención psicolóxica pol so mieu a falar en públicu.  

Dificultaes coles relaciones interpersonales
Les dificultaes pa empecipiar y/o caltener relaciones con amigos y compañeros afecten enforma en redol al 10% de los estudiantes de tolos cursos de grau; y otru 20% del estudiantáu señala tener bastantes problemes nes sos relaciones con pares. Esta problemática caltiense transversalmente a lo llargo de los cursos, ensin atopase diferencies estadísticamente significatives ente ellos. Sicasí, l'estudiantáu d'Artes y Humanidaes refier mayores problemes coles relaciones interpersonales qu'el del restu de cañes d'estudios. Alternativamente, l'alumnáu de Ciencies de la Salú indica menos problemes que'l restu. Los datos na Universidá d'Uviéu siguen xuna enclín similar a la del conxuntu de participantes. En relación colos efectos percibíos na convivencia con compañeros por causa de la situación pandémica, alredor d'un terciu de los participantes informen que se deterioró en dalguna midida. El 44,9% d'estudiantes solicitaríen atención psicolóxica poles sos dificultaes coles relaciones interpersonales.

Problemes pa solicitar ayuda a allegaos
Más del 60% de tolos participantes refieren tener ente moderada y muncha dificultá pa cuntar los sos problemes a allegaos y pidir ayuda con relación a ellos.  Ye l'alumnáu de los primeros cursos de grau'l que más informa de dificultaes y con mayor intensidá, estremándose de manera estadísticamente significativa col estudiantáu de cuartu cursu de grau. L'alumnáu de Ciencies de la Salú refier significativamente menor dificultá pa solicitar ayuda a llegaos qu'aquellos d'Inxeniería y Arquitectura, Ciencies Sociales, y Artes y Humanidaes.  Na Universidá d'Uviéu, esti problema presentar con una frecuencia ya intensidá daqué cimera a la identificada nel conxuntu de participantes y nun s'atopen diferencies estadísticamente significatives en función de la caña y/o'l cursu. Un 64,9% de los participantes afirmen que solicitaría atención psicolóxica polos sos problemes pa solicitar ayuda a allegaos. 

Problemes coles relaciones familiares 
El sofitu familiar nun ye un motivu destacáu de dificultá pa dos tercios de los participantes nesti estudiu. Non más d'un 10% del alumnáu d'ente primeru y quintu cursu de grau y tamién de máster informen tener muncha dificultá nes sos relaciones familiares. En redol a otru 10% d'estudiantes de grau y posgrado refieren bastante dificultá.  Les diferencies ente cursos nun aportar a estadísticamente significatives.  Sicasí, ente l'estudiantáu de la caña d'Artes y Humanidaes son más los qu'identifiquen problemes familiares y facer con mayor intensidá, estremándose por ello del restu de les demás cañes d'estudiu.  Al respective de la Universidá d'Uviéu, la situación ye paecida a la del conxuntu de la población española. Un 44,8% de los encuestaos manifiesten que solicitaría atención psicolóxica por problemes familiares.

Sensación de malestar físico

Son más del 60% de tolos participantes quien dicen esperimentar, ente moderada y enforma, sensación de tensión con molesties físiques (dolor de cabeza, musculares, velea…). Daqué más del 20% de los universitarios de tolos cursos de grau refieren muncha tensión. Esta condición ta presente de forma tresversal en tolos cursos de grau y posgráu, ensin que se reparen diferencies estadísticamente significatives ente cursos.  Magar se vuelve a reparar qu'Artes y Humanidaes ye la caña d'estudiu na que los sos estudiantes mayor afectación indiquen, siendo significativamente superior a la espresada pol alumnáu del restu de cañes. Resultancies idéntiques ente cañes d'estudiu atopar pal estudiantáu de la Universidá d'Uviéu. Polo que respecta al deterioru a lo llargo de la pandemia nel estáu de salú, les cifres son coincidentes. Un 60% del estudiantáu universitariu que participó nesta investigación refier qu'el so estáu de salú viose deterioráu. La tensión con molesties físiques motivaría qu'hasta'l 62,3% del total de los encuestaos buscara ayuda psicolóxica. 

Dificultaes pa tomar distancia de los problemes 
Les dificultaes pa tomar distancia de los problemes son bien prevalentes ente los universitarios. Más de metá de los participantes tán enforma o abondo centraos nos sos problemes, diríase qu'atrapaos nes sos esmoliciones ensin poder alloñar d'elles. Y otru 20% lo tán moderadamente. Anque se presenta como un problema tresversal en cuanto al porcentaxe de participantes que lu identifica y na intensidá con que lo fai, sí s'atopa que l'alumnáu de cuartu cursu de grau refier, de forma estadísticamente significativa, mayor dificultá p'alloñase de los sos problemes qu'estudiantes de primer cursu de grau.  Ye l'alumnáu d'Artes y Humanidaes el que más señala dificultaes y significativamente mayores qu'estudiantes de Ciencies de la Salú y d'Inxeniería y Arquitectura. Esto asocede tantu nel conxuntu de los participantes como nos matriculaos na Universidá d'Uviéu. Les dificultaes pa alloñar de problemes/preocupaciones ye'l principal motivu, ente los equí evaluaos, polos que los participantes demandaríen tratamientu psicolóxicu. En concretu, facer un 73,8% del total d'encuestaos. 

Percepción d'incapacidá pa encarar el futuru

Más de la metá de los participantes indiquen que se sienten entre moderadamente y muncho incapaces d'encarar el futuru. Son en redol al 20% d'estudiantes de primer a quintu cursu de grau quien indiquen sentir muncha incapacidá. Esti porcentaxe amontar ente los de cuartu cursu, el postreru de grau pa gran parte de los estudios universitarios. Nel posgráu, l'alumnáu percibir con mayor competencia pa encarar el futuru y significativamente más que los de cuartu cursu de grau. L'estudiantáu d'Artes y Humanidaes manifiesten mayor percepción d'incapacidá que'l restu de les cañes. Alternativamente, l'alumnáu de Ciencies de la Salú informa de mayor capacidá que los de Ciencies Sociales, Artes y Humanidaes y Ciencies. Ente estudiantes de la Universidá d'Uviéu, la situación ye similar. Al respective de la repercusión de la pandemia de la COVID, más del 50% del alumnáu universitario participante nesti estudiu afirmaron que les sos mires llaborales deteriorárense. La percepción d'incapacidá pa encarar el futuru motivaría qu'el 66,4% de los participantes demandaren atención psicolóxica, siendo asina xuno de los más destacaos motivos de busca d'ayuda.
     
Abandonu d'actividaes relevantes
Más d'un 30% de los universitarios españoles d'ente primer y quintu cursu de grau refieren que-yos costar enforma o abondo trabayo siguir cola so rutina y que tou-yos da igual. Esti porcentaxe amenorgar ente estudiantes de sestu de grau y los de posgráu, anque en redol al 20% reconocen esta esperiencia.   Son alumnos de Ciencies de la Salú quien informen de menor abandonu d'actividaes relevantes qu'aquellos de Ciencies, Inxeniería y Arquitectura y Artes y Humanidaes. Les resultancies de la Universidá d'Uviéu son similares a los del conxuntu de l'amuesa. Un 59,2% del total de participantes indiquen que solicitaríen tratamientu psicolóxicu, motivaos pola perda d'interés y abandonu de les actividaes relevantes de la vida cotidiana.  

Referencia
Fernández-Rodríguez, C., Serrato-Romero, L. N., Soriano-Moreno, S., Menéndez-Aller, A. y Cuesta-Izquierdo, M. (2023). Problemas y Demandas de Tratamiento Psicológico del Alumnado Universitario en la Pospandemia. Memoria Técnica. Centro Español de Derechos Reprográficos EGPDI. Nº de Registro: ofeHwv1r-2023-02-28T17:40:46.003.