Lourdes Marcano, investigadora del grupu de materiales magnéticos para enerxía y salú (MAGNES) y profesora de la Universidá d'Uviéu, recibió una de les 60 beca Leonardo para investigadores y ceadores culturales 2022 na área de ciencies básiques. Estes beques tán dotaes caúna d'elles con hasta 40.000 euros y son concedíes pola Fundación BBVA a mozos investigadores d'ente 30 y 45 años pa desenvolver un proyectu innovador. Nel so proyectu, denomináu Nano-roBIOts, Lourdes Marcano propón l'usu de nano-robots d'orixe biolóxicu como axentes terapéuticossobremanera, nel so usu na llucha contra'l cáncer. Na presente edición de les Leonardo, presentáronse 884 solicitúes pa 60 beques y l'investigadora de la Universidá d'Uviéu llogró xuna aportación de 37.000 euros. 

 

Marcano esplica que'l desenvolvimientu de nueves víes de tratamientu pa la llucha contra'l cáncer va amestáu en munches ocasiones a la nanotecnología. Nesti sentíu, les bacteries magnetotácticas (pequenos microorganismos con interesantes propiedaes magnétiques) tienen enforma qu'ufiertar. "El nuesu proyectu (Nano-roBIOts) busca modificar bacteries magnetotácticas por aciu el so dopaxe o la incorporación/adhesión de nanopartículas d'oru p'ampliar el so potencial. La suma de les propiedaes magnétiques coles propiedaes plasmónicas del oru va dar llugar a entidaes biolóxiques multifuncionales capaces d'atacar dualmente a los tumores gracies a la combinación de terapies como la hipertermia magnética y fototermia", destaca.

 

La investigadora de la Universidá d'Uviéu recuerda que, con una tasa de mortalidá cimera al 50%, el cáncer atopar ente les principales causes de muerte nel mundu. "La detección temprana de la enfermedá y un tratamientu eficiente son esenciales pa consiguir unos númberos más alentadores. Nesti contestu, el desenvolvimientu de nueves víes de diagnósticu y tratamientu ta estrechamente amestáu cola nanociencia y la nanotecnología", puntualiza.

 

Nel so famosu discursu de finales de los años 50, el físicu teóricu Richard Feynman falaba d'unos perpequeños ciruxanos capaces de viaxar pol cuerpu humanu. Les sos palabres faíen referencia a la xenialidá que sería tragase a un ciruxanu y que esti viaxara al traviés de los vasos sanguíneos, mirando al so alredor hasta dar col problema que tien qu'iguar. Una vegada ellí, iguar y salir del cuerpu. Esta escabarriada idea foi l'argumentu de numberoses películes de ciencia ficción y l'oxetivu de la comunidá científica mientres años.

 

Xuna alternativa poco esquizada ye l'usu de bacteries magnetotácticas como nano-robots. Pero ¿qué son les bacteries magnetotácticas? "Les bacteries magnetotácticas son un conxuntu de microorganismos diversos cola capacidá de sintetizar de forma natural nanopartículas de magnetita, llamaes magnetosomas. Los magnetosomas arrexuntar formando cadenes nel interior de les bacteries, que desempeñen el papel d'una brúxula magnética que dexa al microorganismu empobinase con campos magnéticos tan débiles como lo ye'l campu magnético terrestre", sorraya la investigadora. "Esta capacidá d'empobinase col campu geomagnético ye de gran ayuda na busca de nutrientes yá que amenorga xuna busca caótica nes trés direcciones del espaciu a una única dirección, la del campu magnético", añede.

 

Más allá del interés qu'amenen estes bacteries dende'l puntu de vista biolóxicu pola so capacidá de síntesis de nanopartículas magnétiques, resulten ser ideales candidates p'aplicaciones médiques. Per una parte, les bacteries magnetotácticas son entidaes biolóxiques con capacidaes innates de movilidá, detección y reacción a la redolada. Per otra parte, la presencia de magnetosomas va faer que les bacteries tengan toles ventayes característiques de les nanopartículas magnétiques: ufierten la posibilidá d'emponer y detectar magnéticamente les bacteries inclusive una vegada dientro del cuerpu humanu; pueden utilizase como axentes de contraste en resonancia magnética nuclear, y como axentes terapéuticos pa la eliminación de célules canceroses. Por aciu l'aplicación d'estímulos esternos como campos magnéticos alternos, les nanopartículas de magnetites estenen enerxía en forma de calor (hipertermia magnética). Esti calentamientu local, calteníu nel tiempu resulta inocuo pa les célules sanes ente que desencadenen la muerte celular de célules canceroses.

 

Nel so proyectu, la investigadora de la Universidá d'Uviéu pretende dir un pasu más allá añediendo nanopartículas d'oru a estos microorganismos. L'oru nanoestructurado tamién va actuar como axente térmicu. Nesti casu, el calentamientu va ser respuesta a estímulos llumínicos emitíos por un láser. Como resultancia, van llograse nano-robots terapéuticos capaces de responder a campos magnéticos alternos y llumínicos, utilizando en cada situación la técnica más conveniente o combinando dambes. 

 

El proyectu. de 18 meses de duración, toma la preparación de bacteries multifuncionales, la so caracterización y la prueba de la so efectividá n'estudios in vitro. Amás, cuenta con una importante parte de divulgación científica por distintos conceyos asturianos col fin d'averar a los más nuevos les aplicaciones de la nanociencia en materia de salú.