La Galicia de la primer metá del sieglu XIII presenta señales clares d'una cultura xurídica n'ebullición. Un exemplu significativu ye'l progresivu perfeccionamientu técnicu na redacción de documentos como pasu previu a la implantación d'un notariado públicu nos reinos de Llión y Castiella. Asina lo desvela una investigación fecha nel Departamentu d'Hestoria de la Universidá d'Uviéu, que foi publicada en Journal of Medieval Iberian Studies, una de les revistes de más impactu na so área de la conocencia.

 

El trabayu recuerda qu'un elementu clave nel procesu de conformanza d'una sociedá lletrada ye la constitución d'oficiales capaces de conferir fe pública a los documentos escritos. Nos reinos de Llión y Castiella, un momentu decisivu d'ese proceso foi la definición del notariado públicu na obra lexislativa d'Alfonso X, monarca del que se conmemora agora precisamente l'octavu centenariu de la so nacencia. 

 

L'estudiu recalca que la implantación del notariado públicu estendiose de forma xeneralizada peles ciudaes y villes del reinu y la so actuación como fedatarios convirtiólos amás mentanto sieglos en testigos y narradores de la vida cotidiana. "Los millones de documentos notariales producíos dende entós constitúin una de les fontes fundamentales pa la hestoria de les sociedaes del pasáu", afirma'l profesor Miguel Caleya, autor del trabayu. 

 

La investigación qu'agora ve la lluz esplora los raices d'esta praxis notarial na primer metá del sieglu XIII gracias a l'analís de los trabayos de los escribanos del conceyu de Ribadavia, en Galicia. L'estudiu revela que la creciente cultura xurídica na zona esprésase en delles oficines episcopales tantu na esistencia d'autores y manuscritos xurídicos como nel empléu de rexistros. A esto xúnese amás que los monesterios anueven nesta mesma dómina'l utillaje documental,  de la qu'afinen la xestión de los sos dominios. L'autor del trabayu esplica que "el contactu de les oficines episcopales y de los monesterios con Roma, mediante la xusticia eclesiástica, tovía non estudiada en bona parte, debió d'actuar como estímulu para'l desendolcamientu d'esta praxis notarial".

 

Nesti contestu, el trabayu desendocáu pola Universidá d'Uviéu párase a analizar la producción documental nun ámbitu urbanu en crecedera como'l de la villa de Ribadavia, lo que dexó identificar novedaes significatives. Asina, a lo llargo de la primer metá del sieglu, les suscripciones de los escribanos evidencian la definición progresiva d'oficiales d'escritura aparentemente laicu y venceyaos al conceyu que trabayaben para la comunidá con calter públicu. 

 

Amás, siquier nel segundu cuartu del sieglu, la certidume de qu'empleguen notes que se tresmiten a los sos sucesores nel oficiu dexa reparar cómo la escrituración de los documentos conviértese n'una actividá cada vez más pautada y regulada. El mesmu formulariu de los documentos, onde apaecen nueves clauses inédites hasta'l momentu, demuestra la permeabilidá d'estos escribanos de conceyu a dereches nuevu.

 

D'últimes, el casu analizáu pola Universidá d'Uviéu demuestra un "progresivu perfeccionamientu técnicu na redacción de documentos como una de les esperiencies que conducen hacia la implantación del notariado públicu", destaca Caleya. "Les conexones de delles instituciones gallegues colos centros de creación del Derechu de la so dómina paecen contribuyir de forma decisiva a la conformanza d'una praxis documental qu'articula la memoria de les sociedaes europees", conclúi'l profesor.